Είστε εδώ
Αρχική σελίδα / Νέα / Δήλωση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την πρόσβαση σε φροντίδα υγείας για τους αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα στην Ελλάδα
Η διεθνής ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα εκφράζει την έντονη ανησυχία της για τη στέρηση της πρόσβασης σε φροντίδα υγείας για τους αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα στην Ελλάδα από την ελληνική κυβέρνηση.
Αφότου ανακλήθηκε η πρόσβαση στον Αριθμό Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) στις 11 Ιουλίου, οι ελληνικές αρχές δεν εξασφαλίζουν στους αιτούντες άσυλο δωρεάν, επαρκή και έγκαιρη πρόσβαση στη δημόσια φροντίδα υγείας. Αυτό έχει σοβαρό αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών, των γυναικών και των αντρών που περιθάλπουμε στις κλινικές μας στη Λέσβο, τη Σάμο και την Αθήνα. Επιπλέον, πριν από την ανάκληση του ΑΜΚΑ, οι αιτούντες άσυλο και οι πρόσφυγες αντιμετώπιζαν διάφορα άλλα εμπόδια στην πρόσβαση σε φροντίδα υγείας εξαιτίας των σημαντικών συστημικών και δομικών κενών στην παροχή φροντίδας υγείας.
Πριν από πέντε μήνες, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ανακάλεσε την πρόσβαση στον Αριθμό Κοινωνικής Ασφάλισης (AMKA) για τους υπηκόους άλλων χωρών. Τον Οκτώβριο, με υπουργική εγκύκλιο επαναφέρθηκε ο AMKA, επομένως και η πρόσβαση σε φροντίδα υγείας για πολλές ομάδες, μεταξύ αυτών οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι πρόσφυγες, ωστόσο μέχρι σήμερα οι αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα εξακολουθούν να αποκλείονται. Κατά συνέπεια, σχεδόν 50.000 άνθρωποι[1] έχουν μείνει χωρίς πρόσβαση σε φροντίδα υγείας, μεταξύ αυτών οι νεοαφιχθέντες από τα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα, τα μη καταγεγραμμένα άτομα και τα βρέφη που γεννιούνται στην Ελλάδα. Αυτό αντιβαίνει στο άρθρο 33 του νόμου 4368/2016, που εγγυάται δωρεάν φροντίδα υγείας για τον καθένα, ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς του.
Η απροθυμία της κυβέρνησης να βρει μια αποτελεσματική λύση στο γραφειοκρατικό και νομικό κενό στερεί από τους ανθρώπους την περίθαλψη, τις ιατρικές εξετάσεις και την προληπτική φροντίδα που χρειάζονται και φυσικά βλάπτει την τωρινή και τη μελλοντική σωματική και ψυχική υγεία τους. Έχουμε εκφράσει αυτές τις ανησυχίες μας για λογαριασμό των ασθενών μας στο Υπουργείο Υγείας, τον ΕΟΔΥ και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Ωστόσο, παρά τις συνεχείς υποσχέσεις ότι θα εφαρμοστεί ένα εναλλακτικό σύστημα, μετά από πέντε μήνες δεν έχει υλοποιηθεί απολύτως τίποτα.
Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα βλέπουν καθημερινά τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία που έχει ο σκόπιμος αποκλεισμός των αιτούντων άσυλο και των ατόμων χωρίς έγγραφα από την πρόσβαση στο θεμελιώδες δικαίωμα της υγείας. Μεταξύ Ιουλίου και Νοεμβρίου, είδαμε στο Κέντρο Ημέρας στην Αθήνα μεγάλη αύξηση του αριθμού των ασθενών που αναζητούν φροντίδα και δεν έχουν AMKA: από το 18% των ασθενών τον Ιανουάριο στο 43% τον Νοέμβριο. Πολλά προβλήματα υγείας που παρουσιάζουν οι ασθενείς μας μπορούν να αντιμετωπιστούν με τακτική θεραπεία, ωστόσο, καθώς οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε αυτή, διατρέχουν τον κίνδυνο να επιδεινωθεί το πρόβλημά τους.
Αυτοί που πλήττονται είναι άντρες, γυναίκες και παιδιά με HIV/AIDS, διαβήτη, επιληψία, καρδιοπάθεια, καρκίνο, καθώς και πολλοί άλλοι με χρόνια και σύνθετα προβλήματα, οι οποίοι αποκλείονται συστηματικά από την κρίσιμη, επείγουσα και τακτική περίθαλψη. Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας τους, σοβαρές βλάβες, ακόμη και θάνατο ενδεχομένως. Ως γιατροί, η κατάσταση αυτή μάς προκαλεί μεγάλη ανησυχία.
Για παράδειγμα, φροντίσαμε μια νεαρή έγκυο που ήταν φορέας το ιού HIV και διέτρεχε σοβαρό κίνδυνο να μεταδώσει τον ιό στο έμβρυο, εκτός εάν λάμβανε αντιρετροϊκή αγωγή. Ωστόσο, δεν είχε πρόσβαση σε αυτή τη σωτήρια για την ίδια και το αγέννητο παιδί της αγωγή επειδή δεν είχε AMKA. Μετά από πολλές προσπάθειες, η ομάδα μας βρήκε ένα νοσοκομείο που δέχτηκε, κατ' εξαίρεση, να της προσφέρει αγωγή, εξαιτίας του υψηλού κινδύνου της κατάστασής της.
Από τον Μάρτιο, η παιδιατρική κλινική μας στη Λέσβο έχει δεχτεί περισσότερα από 250 παιδιά με χρόνια και σύνθετα προβλήματα υγείας, όπως επιληψία, διαβήτη, καρδιοπάθεια, άσθμα και άλλα. Όλα χρειάζονται επειγόντως τακτική φαρμακευτική αγωγή, εξετάσεις και παρακολούθηση, όμως τα δημόσια νοσοκομεία και οι κλινικές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας αδυνατούν να προσφέρουν την κατάλληλη φροντίδα επειδή απλούστατα δεν έχουν το εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό που απαιτείται για τα προβλήματά τους. Η κλινική πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας μας δεν έχει τη δυνατότητα να προσφέρει την κατάλληλη μακροπρόθεσμη και εξειδικευμένη φροντίδα. Αγωνιζόμαστε να αντεπεξέλθουμε σε αυτή την αυξημένη ζήτηση και είμαστε αναγκασμένοι να μην δεχόμαστε άλλα άρρωστα παιδιά που χρειάζονται ιατρική φροντίδα, τα οποία γυρίζουν στις άθλιες συνθήκες του καταυλισμού της Μόριας και πιθανόν θα επιστρέψουν όταν θα επιδεινωθεί το πρόβλημά τους.
Επειδή τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά δεν έχουν AMKA, δεν μπορούν να πάρουν δωρεάν φάρμακα μέσω του δημόσιου συστήματος υγείας, επομένως είμαστε αναγκασμένοι, για άλλη μια φορά, να υποκαταστήσουμε το κράτος και να δώσουμε φάρμακα στα περισσότερα από αυτά τα παιδιά.
Αν δεν λάβουν την κατάλληλη φροντίδα, οι ανθυγιεινές, επικίνδυνες και άθλιες συνθήκες στο ΚΥΤ της Μόριας θα επιδεινώσουν τις ασθένειες των παιδιών, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις θα οδηγήσουν σε μακροχρόνια και ανεπανόρθωτη βλάβη. Για παράδειγμα, χωρίς τακτική πρόσβαση σε νοσοκομειακή περίθαλψη και φαρμακευτική αγωγή, τα παιδιά με επιληψία θα αρχίσουν να έχουν περισσότερους σπασμούς, το οποίο αν δεν αντιμετωπιστεί για μεγάλο διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη. Ανησυχούμε πάρα πολύ ότι κάποια παιδιά μπορεί να πεθάνουν εξαιτίας της έλλειψης πρόσβασης στη φροντίδα που χρειάζονται.
Ακόμη, οι αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα δεν μπορούν να πάρουν δωρεάν φάρμακα επειδή δεν έχουν AMKA. Οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο παίρνουν 90 ευρώ τον μήνα ως οικονομική βοήθεια χρηματοδοτούμενη από τα Ηνωμένα Έθνη, επομένως έχουν δύο επιλογές: είτε να μην πάρουν τα φάρμακα που χρειάζονται, είτε να πληρώσουν την πλήρη τιμή των φαρμάκων, ενώ δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα. Για παράδειγμα, οι ασθενείς μας με ηπατίτιδα B που δεν έχουν AMKA πρέπει να πληρώσουν έως 1.200 ευρώ για την ελάχιστη θεραπεία που χρειάζονται. Το κόστος αυτό είναι απαγορευτικό για τους περισσότερους ανθρώπους, πόσο μάλλον για τους αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα.
Η απουσία AMKA έχει προσθέσει ένα επιπλέον γραφειοκρατικό εμπόδιο για έναν πληθυσμό που ήδη έχει να αντιμετωπίσει τα δομικά κενά στην παροχή φροντίδας υγείας, καθώς και το πρόβλημα επικοινωνίας με το διοικητικό και το ιατρικό προσωπικό λόγω της μεγάλης έλλειψης διαπολιτισμικών μεσολαβητών. Και το προσωπικό αυτό, όμως, αδυνατεί να αντεπεξέλθει λόγω των περικοπών, με τις οποίες μειώθηκαν σημαντικά οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων και οι ιατρικές προμήθειες. Αυτό συχνά έχει ως αποτέλεσμα ένα διαχειρίσιμο πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας να γίνεται πιο σοβαρό και δυνητικά χρόνιο.
Θέλουμε να τονίσουμε ότι καθημερινά βλέπουμε ήδη εξουθενωμένους γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας σε νοσοκομεία και κλινικές να εργάζονται σκληρά για να προσφέρουν φροντίδα στους ανθρώπους, παρόλο που δεν έχουν AMKA. Ως γιατροί και ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση, μοιραζόμαστε και στηρίζουμε αυτή τη δέσμευση. Ωστόσο, παρά την καλή θέληση πολλών συναδέλφων γιατρών, νοσηλευτών και μαιών, αυτό δεν είναι αρκετό, καθώς παραμένουν τα συστημικά γραφειοκρατικά εμπόδια στην πρόσβαση σε φροντίδα υγείας. Η στέρηση της φροντίδας υγείας από χιλιάδες αιτούντες άσυλο είναι πολιτική απόφαση, κατά συνέπεια απαιτείται πολιτική βούληση για την επίλυσή της.
Ο νέος νόμος περί διεθνούς προστασίας παρέχει στους αιτούντες άσυλο μια εναλλακτική οδό για πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, μέσω ενός αριθμού υγείας, του ΠΑΑΥΠΑ (Προσωρινός Αριθμός Ασφάλισης και Υγειονομικής Προστασίας Αλλοδαπού). Ωστόσο, παρόλο που ο νόμος τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου, το μέτρο αυτό δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη. Μας ανησυχεί, επίσης, το ότι αυτός ο αριθμός συνδέεται άμεσα με τη διαδικασία ασύλου, γεγονός που σημαίνει ότι αν απορριφθεί η αίτηση ασύλου κάποιου, αυτόματα θα πάψει να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.
Ως επαγγελματίες υγείας, βλέπουμε την ανεπανόρθωτη βλάβη που προκαλεί στην υγεία ο αποκλεισμός των αιτούντων άσυλο και των ατόμων χωρίς έγγραφα από την πρόσβαση σε πολύτιμη φροντίδα υγείας από την κυβέρνηση. Βλέπουμε τον πόνο και το μαρτύριο των γονιών που ξέρουν ότι τα παιδιά τους ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους δεν μπορούν να έχουν την κατάλληλη περίθαλψη. Αυτή η στέρηση της πρόσβασης σε φροντίδα δεν μπορεί να συνεχιστεί ούτε πρέπει να γίνει ανεκτή.
Σήμερα στη Σάμο, τη Λέσβο και την Αθήνα συνεχίζουμε να δεχόμαστε πολλούς ανθρώπους κάθε εβδομάδα με χρόνια και σύνθετα προβλήματα υγείας, και σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται περαιτέρω περίθαλψη. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα περισσότερα από 140 παιδιά που δεν μπορούν να λάβουν στη Λέσβο την εξειδικευμένη φροντίδα που χρειάζονται. Κάνουμε έκκληση για την άμεση απομάκρυνση αυτών των παιδιών από τη Λέσβο, ώστε να μπορέσουν να έχουν την εξειδικευμένη φροντίδα που χρειάζονται.
Είτε λέγεται AMKA είτε ΠΑΑΥΠΑ, απευθύνουμε έκκληση στις ελληνικές αρχές να εξασφαλίσουν άμεσα την πρόσβαση σε δωρεάν, επαρκή και έγκαιρη φροντίδα υγείας για όλους τους αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα στην Ελλάδα.
English version available here
[1] 48.664 άνθρωποι, από ξηρά και θάλασσα, το διάστημα Ιουλίου-Νοεμβρίου σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας
